'Politici, neem uw voorbeeldfunctie serieus'
03-10-2025
Het is de taak van scholen om leerlingen te leren omgaan met verschillen en daarover respectvol het gesprek te voeren. Tegelijkertijd zien deze leerlingen op sociale media hoe Kamerleden elkaar bespotten en beledigen. Frank de Wit (VOS/ABB) en Mark Buck (Verus) vertegenwoordigen in het onderwijs verschillende achtergronden en uitgangspunten. Toch vragen zij gezamenlijk aan politici om verantwoordelijkheid te nemen voor het effect van hun woorden en gedrag, omdat zij een voorbeeldfunctie hebben voor al deze leerlingen.
Op 29 oktober gaan we weer naar de stembus. De verkiezingen zijn het hart van onze democratie. Het moment ook waarop onze verschillen zichtbaar worden. Maar als wij het politieke debat volgen, zien we iets zorgelijks: inhoudelijke verschillen verdwijnen vaak achter polarisatie en populisme. Kamerleden lijken elkaar meer als tegenstanders dan als gesprekspartners te zien. In een land waar oneliners en persoonlijke aanvallen regeren, wordt het steeds moeilijker om tot gedragen beslissingen te komen. En dat merk je ook buiten de politiek, in de samenleving én op onze scholen.
Wij, Frank de Wit en Mark Buck, werken dagelijks met scholen – openbaar en bijzonder – via onze verenigingen VOS/ABB en Verus. Onze achtergronden en uitgangspunten verschillen, maar over één ding zijn we het altijd eens: scholen moeten leerlingen leren om te gaan met verschillen en leren om kritisch na te denken. En dat vraagt ook van politici een voorbeeldfunctie.
Onderwijs leert samenleven
Scholen zijn niet alleen plekken om te leren lezen, schrijven of rekenen. Het zijn bouwplaatsen voor de samenleving van de toekomst. Daar leren leerlingen luisteren, vragen stellen, omgaan met verschillen en respect tonen. Tijdens een debat over klimaat of migratie ontdekken ze dat mensen uiteenlopende ideeën kunnen hebben. Die verschillen kunnen beangstigend lijken, maar wij leren kinderen dat ze juist verrijkend zijn. En dat gesprekken beter worden door die verschillen.
Elke dag zien we hoe schoolleiders en leraren ruimte maken voor gesprekken die niet altijd makkelijk zijn, maar die leerlingen leren dat meningsverschillen normaal zijn. Dat betekent niet dat iedereen het altijd eens is, maar wel dat er ook begrip voor de ander kan ontstaan. Leerlingen kunnen verontwaardigd of fel reageren, maar met geduld en kunde zorgt een docent dat het gesprek respectvol blijft verlopen. De aanvaarding van de verschillende perspectieven die er bestaan en de manieren waarop je daarmee kunt omgaan, zijn essentieel voor een sterke samenleving in de toekomst. Het leert ons dat een pluriforme samenleving geen last is, maar ons sterker en veerkrachtiger maakt.
Wie goed burgerschap van scholen verlangt, ontkomt er niet aan dit zelf te laten zien.
Politiek als spiegel
Goed burgerschap staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Onze scholen hebben daar een rol in te vervullen, en dat doen ze ook. Onze leerlingen zijn niet onwetend of ongeïnteresseerd in de politiek. Ze kijken via hun socials mee en stellen de vraag: ‘Als Kamerleden elkaar uitlachen en uitschelden, waarom zouden wij dan naar elkaar luisteren?’. Het raakt ons dat we dit van onze collega's uit het onderwijs horen. Leerkrachten merken dat gevoelige onderwerpen sneller vastlopen. Het stevig vasthouden aan één extreme pool van het debat lijkt belangrijker dan het luisteren naar het standpunt van de ander. Ook tijdens ouderavonden zien we dit terug. Polarisatie en populistisch taalgebruik in politiek debat beïnvloeden hoe kinderen en volwassenen met elkaar omgaan. Wie goed burgerschap van scholen verlangt, ontkomt er niet aan zelf ook elementair goed burgerschap te laten zien.
Een oproep aan de politiek
Verschillen horen bij onze pluriforme samenleving. Ze laten zich niet wegpoetsen en al helemaal niet wegschreeuwen. Verschillen zullen er altijd zijn. Sterker nog: politieke keuzes vereisen verschillen én verschilligheid. Wij vragen politici te laten zien dat verschil en respect samen kunnen gaan. Wie kiest voor polarisatie en gescheld beïnvloedt niet alleen de Kamer, maar ook hoe leerlingen leren omgaan met elkaar. Daarmee loopt de samenleving van de toekomst (en ook onze democratie) gevaar. Wie kiest voor respectvolle omgangsvormen draagt bij aan een samenleving waarin verschillen verrijkend zijn.
Wij vragen politici om verantwoordelijkheid te nemen voor het effect van hun woorden en gedrag. Nederland ís een pluriforme samenleving. Het leren van de ander, het respecteren van de ander versterkt sociale cohesie en maakt onze samenleving sterker. Geef leerlingen het voorbeeld dat verschil geen bedreiging is, maar een kans. Dat is vanuit ons beiden, met al onze verschillen, een gezamenlijk verzoek aan de politici. In het belang van al onze leerlingen.
Bron: Verus
« Terug naar het overzicht