Vier maatregelen waarmee de Kamer het mentaal welzijn van leerlingen kan verbeteren
16-05-2025
In aanloop naar de Kamerdebatten op 14 en 15 mei over mentale gezondheid en toetsing in het onderwijs, heeft Verus een indringende brief gestuurd aan de vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In de brief vraagt Verus om een rijkere, pedagogische blik op onderwijs, met als doel het versterken van het mentaal welzijn van scholieren en studenten.
Verus roept de Kamer onder meer op om:
- Leraren meer ruimte te geven voor hun pedagogische opgave en professionele keuzes rond toetsing;
- Een bredere kijk te houden op ontwikkeling dan enkel door de bril van basisvaardigheden;
- Het gewicht van de doorstroomtoets in het primair onderwijs en de op- en afstroom in het voortgezet onderwijs te verminderen;
- Brede brugklassen te stimuleren
Volgens Verus dragen deze voorstellen bij aan het verbeteren van het mentaal welzijn van leerlingen. De prestatiefascinatie die onze samenleving kenmerkt, dringt namelijk diep door in het onderwijs. Verus-voorzitter Mark Buck: “Met hoge prestaties en prestatiedruk an sich is niets mis, maar prestaties lijken steeds meer de waarde van een leerling of student te bepalen: steeds meer jonge mensen ervaren niet dat ze een 4 halen, maar dat ze een 4 zíjn. Dit tast hun welzijn aan en doet geen recht aan de brede vormende opgave van het onderwijs.”
Eerdere inzet op prestatiedruk en zingeving
De brief bouwt voort op de eerdere inzet tegen prestatiefascinatie in het onderwijs. In de bundel Onderwijs voorbij de meritocratie (2025), uitgebracht door de Wetenschappelijke Raad van Verus, werd al uitgebreid stilgestaan bij de schadelijke effecten van een eenzijdige nadruk op meetbare prestaties. Wetenschappers pleiten in deze bundel voor een bredere waardering van menswording, zingeving en niet-cognitieve vaardigheden.
Deze lijn kwam onlangs ook naar voren tijdens het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over toetsbeleid in het funderend onderwijs. Daar werd onder meer gepleit voor herbezinning op het huidige toetsgebruik en voor het erkennen van de toets als professioneel instrument van de leraar, niet als middel tot rangschikking of verantwoording.
Stop met afrekenen, begin met waarderen
In de brief wijst Verus op het gevaar van perverse prikkels in het inspectiekader en het onderwijsresultatenmodel, die scholen kunnen aanzetten tot eenzijdige focus op toetsbare prestaties. In plaats daarvan moet er volgens Verus ruimte komen voor scholen om zich op hun eigen wijze te verantwoorden over brede vaardigheden en pedagogische doelen. Ook de rol van levensbeschouwing en zingeving krijgt expliciete aandacht: deze blijken volgens onderzoek positief bij te dragen aan het mentaal welzijn van jongeren.
Verus sluit de brief af met een duidelijke oproep aan de Kamer: heb vertrouwen in het vakmanschap van onderwijsprofessionals. Geef hen ruimte om hun pedagogische en didactische expertise in te zetten en verder te ontwikkelen, zowel bij toetsing als in de begeleiding van leerlingen in hun persoonlijke ontwikkeling. Tegelijkertijd verdienen scholen de ruimte om dit mogelijk te maken, waarbij ze ook gevraagd mogen worden om zich te verantwoorden. Laat deze verantwoording breder zijn dan enkel meetbare uitkomsten, en waardeer juist het pedagogische werk dat mede de kern vormt van geïnspireerd goed onderwijs.
« Terug naar het overzicht